ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΗΧΑΝΩΝ

7.2 ΗΛΩΣΕΙΣ

1. Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα ηλώσεων. Πότε οι ηλώσεις είναι αναντικατάστατες ως μέσο σύνδεσης; (σελ. 136)

Οι ηλώσεις είναι κατασκευές βαριές, αρκετά δύσκολες στην εκτέλεσή τους, συνήθως ακριβότερες από τις συγκολλήσεις και χρονοβόρες. Από την άλλη όμως είναι πιο ασφαλείς, η ποιότητά τους ελέγχεται πιο εύκολα, ενώ σοβαρό πλεονέκτημα αποτελεί και το γεγονός ότι δε δημιουργούνται τάσεις στα συνδεόμενα κομμάτια.

Οι περιπτώσεις στις οποίες οι ηλώσεις είναι αναντικατάστατες ως μέσο σύνδεσης είναι:

a)      Στις συνδέσεις κομματιών που δεν επιδέχονται συγκόλληση.

b)      Όταν η σύνδεση καταπονείται σε κρουστικά ή δυναμικά φορτία.

c)      Όταν υπάρχει κίνδυνος τα συνδεδεμένα κομμάτια να χάσουν την αντοχή τους, εξαιτίας της υψηλής θερμοκρασίας που προκαλείται κατά τη συγκόλληση.

2. Είδη ηλώσεων ανάλογα με το σκοπό και τις απαιτήσεις που προορίζονται (σελ. 136-137)

a)      Σταθερές ηλώσεις: χρησιμοποιούνται ως ενώσεις μεταφοράς δυνάμεων σε κατασκευές από χάλυβα και ελαφρά μέταλλα (γερανοί, γέφυρες, κτίρια) καθώς και στη γενική κατασκευή μηχανών.

b)      Στεγανές ηλώσεις: χρησιμοποιούνται για να έχουμε στεγανότητα στην κατασκευή δοχείων (ιδιαιτέρως στη ναυπηγική).

c)      Σταθερές και στεγανές ηλώσεις (στερεοστεγανές): χρησιμοποιούνται σε ατμολέβητες και σε κλειστά δοχεία με μεγάλη εσωτερική πίεση όπου επιθυμούμε στεγανότητα και μεταφορά δυνάμεων.

d)     Ηλώσεις προσκολλήσεως: χρησιμοποιούνται ως ένωση για επενδύσεις μεταλλικών σκελετών με ελάσματα (π.χ. λεωφορεία, αεροπλάνα).

3)Είδη ηλώσεων ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής (σελ. 137)

a)      Ηλώσεις επικάλυψης: το ένα έλασμα τοποθετείται κατά ένα τμήμα του επάνω στο άλλο.

b)      Ηλώσεις με αρμοκαλύπτρες: τα ελάσματα τοποθετούνται μετωπικά και ο αρμός καλύπτεται με ένα ή δύο ελάσματα, που ονομάζονται αρμοκαλύπτρες.

Ανάλογα με τις σειρές των ήλων που τοποθετούνται οι ηλώσεις διακρίνονται σε ηλώσεις απλής, διπλής ή τριπλής σειράς. Όταν οι άξονες των ήλων συμπίπτουν, η ήλωση λέγεται παράλληλη, ενώ όταν οι σειρές μετατεθούν, η ήλωση λέγεται ρομβοειδής ή διάταξη «ζικ-ζακ». Τέλος, ανάλογα με τον αριθμό των διατομών των ήλων, οι ηλώσεις διακρίνονται σε ηλώσεις απλής, διπλής κ.ο.κ. τομής.

4) Στοιχεία για τη σχεδίαση και την κατασκευή μιας ήλωσης (σελ. 140)

Πρέπει να γνωρίζουμε τα στοιχεία του ήλου (d=διάμετρος κορμού, l=μήκος κορμού, k=ύψος κεφαλής, a=γωνία κωνικής κεφαλής,…)

Και επιπλέον της εξής αποστάσεις:

a)      Το βήμα της ήλωσης (t): η απόσταση δύο διαδοχικών ήλων της ίδιας σειράς.

b)      Την απόσταση μεταξύ δύο παράλληλων σειρών ήλων (e).

c)      Την απόσταση της ακραίας σειράς ήλων από την άκρη του ελάσματος (e1).

d)     Την απόσταση του άξονα τον ήλων από τον αρμό (e2), αν πρόκειται για ηλώσεις με αρμοκαλύπτρες.

5) Με ποιους τρόπους κατασκευάζεται μια ήλωση; (σελ. 140-141)

a)      Με το χέρι: Εδώ περιλαμβάνεται και η ήλωση με πιστολέτο.

b)      Μηχανική μέθοδος: Η κεφαλή δημιουργείται με συνεχή πίεση του ήλου από μηχανή.

Αρχικά συσφίγγονται τα ελάσματα, είτε αυτόματα από τη μηχανή είτε με μηχανικούς σφιγκτήρες  στη μέθοδο με το χέρι. Ακολουθεί το τρύπημα των ελασμάτων (προσπαθούμε οι τρύπες που θα δημιουργηθούν να είναι ομοαξονικές). Οι οπές των ελασμάτων πρέπει να έχουν διάμετρο 1mm μεγαλύτερη από τη διάμετρο του ήλου. Στη συνέχεια τοποθετείται ο ήλος και διαμορφώνεται η κεφαλή. Κατά το πέρασμα του ήλου επιτυγχάνεται συμπίεση των ελασμάτων μεταξύ τους, παραμορφώνεται ο ήλος και γεμίζει την τρύπα. Η διαμόρφωση της δεύτερης κεφαλής γίνεται εν ψυχρώ ή εν θερμώ, εάν ο ήλος έχει διάμετρο μεγαλύτερη από  8mm. Το μήκος του κορμού του ήλου πρέπει να είναι λίγο μεγαλύτερο από το άθροισμα του πάχους των ελασμάτων που πρόκειται να συνδεθούν.

6) Οδηγίες για τη σωστή εκτέλεση μιας ήλωσης (σελ. 141)

a)      Επιλογή κατάλληλων εργαλείων και σωστή χρήση τους.

b)      Προσοχή στη διάμετρο της οπής σε σχέση με την διάμετρο του ήλου.

c)      Προσοχή στη σύσφιγξη των ελασμάτων πριν το τρύπημα.

d)     Η οπή να ανοίγεται συγχρόνως και στα δυο ελάσματα.

e)      Προσοχή στο μήκος του κορμού του ήλου.